محل زندگی باید مانند مادری مهربان باشد

نشست هفتگی شهر کتاب، سه‌شنبه، ۲۵ خرداد، با حضور مهدی حجت، محمدرضا رحیم‌زاده و حسین شیخ‌زین‌الدین به معرفی و بررسی این کتاب و جایگاه معماری در زیست‌محیطِ اختصاص داشت. سخنرانان بر نقش مادرانه‌ی بنا تأکید کردند و گفتند: محل سکونت باید چون مادری مهربان ساکنان را در آغوش بگیرد و اگر غیر از این باشد، شأن انسان‌ها رعایت نشده است.

لویی کان، معمار استونیایی آمریکایی در سال ۱۹۰۱ به دنیا آمد و در سال ۱۹۷۴ دیده از جهان فروبست. در آغاز نشست، علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی شهر کتاب با ارائه‌ی گزارشی از دیدگاه‌هایی که درباره‌ی کان بیان شده، وی را شاعر- فیلسوف ـ معمار خواند و گفت: کارها و آرای او آمیزه‌ای است از اندیشه‌های شرقی و غربی و معماری‌های مدرن و کلاسیک و یونانی و اسلامی. کان زیبایی معماری را به چهار عامل وابسته می‌دانست: تمامیت، هماهنگی، تقارن و منحصربه‌فرد بودن.

محمدرضا رحیم‌زاده، استاد دانشگاه در رشته‌ی معماری با بیان اینکه کان مفاهیم تازه‌ای را در معماری مطرح کرد، گفت: مفاهیم مورد تأکید وی عبارتند از سکوت، نور، میل به وجود یا میل به قیام، میل به بیان، سنت، الهام، فرم، صورت، طراحی، نظم، زیبایی، نهاد انسان، اتصال و... . اینها اصطلاح‌های ویژه‌ی کان است. به باور او زبان قال نمی‌تواند معماری را به بیان آورد و از این رو باید در پی زبان خاص این رشته بود. او طراحی را ساختن فرم در نظم می‌داند. سخنرانی او با عنوان سکوت و نور یکی از مهم‌ترین نظریه‌پردازی‌های تاریخ معماری است. رحیم‌زاده تصویر بناهایی را که کان معمار آنها بوده است هم نشان داد و بر روی تصاویر به معرفی و شرح بنا پرداخت.

مهدی حجت، نویسنده‌ی کتاب، معماری را مربی بزرگی دانست که انسان از بدو تولد تحت تعلیم آن قرار می‌گیرد.
این پژوهشگر و استاد رشته‌ی معماری گفت: همه باید درباره‌ی معماری حساسیت داشته باشیم؛ زیرا همواره تحت تعالیم معماری قرار داریم. مجموعه‌ی به‌سوی معماری، کتاب‌هایی است که انتشارات علمی با نظر مؤسسه‌ی تکوین منتشر می‌کند و هدف ما از نشر این کتاب‌ها، افزایش درک مردم از معماری است.

حجت افزود: باید از خود بپرسیم وقتی بنایی ساخته می‌شود، چه اثری بر روی مردم می‌گذارد و ببینندگان آن بنا و کسانی که درون آن زندگی می‌کنند چه تأثیراتی می‌پذیرند؟ غایت انسان در فضا چیست؟ منظور از عملکرد بنا، پاسخگویی به نیازهای ساده‌ی بشر نیست. معماری باید انسان را به‌سمت تعالی و وجوه‌ ممیزه‌‌ی انسانی‌اش سوق دهد. انسان دارای منظومه‌ی ذهنی است. آنچه اهمیت دارد این است که معماری امکان تعالی انسان را فراهم بیاورد. ما نباید ساختمان بسازیم، بلکه باید معماری بسازیم؛ زیرا معماری باید دست انسان را در زندگی روزمره بگیرد و یاریگرش باشد. آنچه هم مورد توجه کان است، آنِ بنا است و اینجا است که معماری انسانی شکل می‌گیرد. طبق نگاه کان، انسان نمی‌تواند در هر بنایی زندگی کند و هر ظرفی شایسته‌ی مظروف انسانی نیست. معماری به همه‌ی ما ربط دارد. باید حقوق معمارانه‌ی شهروندان به‌رسمیت شناخته شود. مردمی که به حقوق معمارانه‌ی خود وقوف نداشته باشند، در هر جایی سکنی می‌گزینند.

مهندس حسین شیخ‌زین‌الدین، استاد رشته‌ی معماری تصریح کرد: سخنان کان چیزی است می‌تواند گفتاری باطنی جلوه کند. و یادآور شد: ما برای روشن شدن موضوع همیشه از استعاره استفاده می‌کنیم و شرح گفته‌های کان بدون استعاره ممکن نیست. در صورت فهم این موضوعات در ناخودآگاه مخاطب نگرش‌هایی شکل خواهد گرفت که وی را به‌سوی انتخاب‌های انسانی‌تر و والاتر سوق خواهد داد. مقصود و غایت کان، خلق کردن است. سکوت در اندیشه‌ی کان استعاره‌ای است برای قوه‌ی تخیل. او استعاره‌ی نور را هم برای به‌وجود آمدن و عینیت به کار برده است.